कटवाल दीपक
विराटनगर, ८ चैत । मोरङको बुढीगंगा गाउँपालिकाका रमानन्द बिन दम्पत्ति कृषि पेशाबाट मनग्ये आम्दानी गर्छन् । व्यवसायिक तरकारी खेतीमा होमिएका रमानन्द र उनकी श्रीमती शान्तिदेवी बिनले वार्षिक रूपमा २५ लाखसम्म कमाउँछन् ।

विगत ७ वर्षदेखि कृषि पेशामा लागेका उनीहरुले आफू मात्र होइन अन्य ४ जनाको परिवारको चुल्हो पनि बालिदिन्छन् । अर्थात् बिन दम्पत्तिले चार कामदार राखेर तरकारी खेतीकै आम्दानीबाट उनीहरुको गर्जो टारिदिन्छन् ।

बिन दम्पत्तिले टमाटर, काउली, फर्सी, लौका, बैगुन, खोर्सानी, सिमी र बोडीलगायत तरकारी खेती गरेका छन् । लिगमा लिएको दुई बिघामा लगाएको तरकारीबाट कम्तिमा २० देखि २५ लाख कमाइ हुनेगरेको रमानन्दले बताए । त्यसमध्ये आठदेखि दस लाखसम्म फाइदा मात्र हुने उनले सुनाए ।

‘वार्षिक खर्च आठ लाखसम्म हुन्छ’, उनी भन्छन्, ‘खर्चबाहेक अरू कमाइको कुरा गर्दा २० देखि २० लाखसम्म हुन्छ । खेत लिजमा लिएका कारण वाार्षिक ५० हजार तिर्नुपर्छ अनि जनलाई केही पैसा तिर्नुपर्छ । अरूतिर खास खर्च छैन ।’

सोही स्थानका चन्दन सरदारको दम्पत्तिले पनि कृषि पेशाबाटै मनग्ये आम्दानी गर्छन् । उनले विगत पाँच वर्षदेखि एक विघा जग्गामा तरकारी खेती गर्दैआएका छन् । पत्नि शारदा सरदारको सहयोगमा तरकारी खेती गर्दै आएका चन्दनले टमाटर, लौका, काउली, फर्सीबाहेक सूर्यमुखी लगाएका छन् ।

उनले पनि लिजमै पाएको जग्गामा तरकारी खेती गर्दैछन् । वार्षिक ४० हजार जग्गाको भाडा तिर्नेगरेका उनले खर्च कटाएर वार्षिक पाँचदेखि छ लाख कमाउँछन् । ‘पढ्न सकिएन यसैले कृषि पेशामा लागियो’, चन्दन भन्छन्, ‘तथापि, यसबाट म दुःखी छैन । जीविकोपार्जन भइरहेको छ । अलि–अलि आम्दानी पनि छ ।’

बजारको छैन चिन्ता

रमानन्द र चन्दन दुवैलाई आफ्नो उपज बेच्न समस्या छैन । उपभोक्ता र ब्यापारी घरमै उपज किन्न आउनेगरेका कारण बजारका लागि समस्या नभएको बताउँछन् ।

विराटनगर, दुहबी, इटहरी, लौकही र इनरुवाका बजारमा रमानन्द र चन्दनले उब्जाएका तरकारी पुग्छन् । ‘बारीसम्म किन्न आउने ब्यापारीले अलि सस्तो दरमा पाउँछन्’ चन्दन भन्छन्, ‘बजारका लागि समस्या हुँदैन । बारीमै आउँछन् किन्न ।’

बैंकहरुले ऋण नपत्याएको गुनासो

रमानन्द र चन्दनको गुनासो भने एकै प्रकारको छ । भाडामा लिएको जग्गा भएका कारण दुवैलाई ऋणका लागि बैंकले पत्याउँदैन । बिउलगायतमा हुने खर्चका लागि बाहिरबाट ऋण लिनुपरेका कारण चर्को ब्याज तिर्नुपर्ने समस्या उनीहरुमा छ ।

‘बैंकहरुले भाडामा लिएको जग्गा भएका कारण ऋणमा पत्याउँदैनन् । यसैले बाहिर साहुसँग ऋण लिँदा चर्को ब्याज तिर्नुपर्छ,’ चन्दन गुनासो पोख्छन् ।