विराटनगर । ‘अघोषित लोडसेडिङ’का कारण दुग्ध विकास संस्थान (डिडिसी)अन्तर्गतको विराटनगर दुग्ध वितरण आयोजनाले ९० लाखको क्षति ब्यहोर्नुपर्‍यो । विद्युत् प्राधिकरण विराटनगर वितरण केन्द्रले प्राविधिक कारण देखाउँदै लगातार दुई दिनसम्म बिजुली नियमित नहुँदा प्राधिकरणले ३० हजार लिटर दूध फाल्नुपर्‍यो । गत साउन ३ गते दूध बिग्रिएर फाल्नुपर्दा ९० लाखको क्षति भएको आयोजनाका प्रमुख गणेश यादव बताउँछन् ।

‘हामीलाई अहिलेसम्मकै सबैभन्दा ठुलो घाटा भयो’, गुनासो पोख्दै उनले भने, ‘त्यति दूधले हामीले थुप्रै दुग्धजन्य सामग्री बनाउन सक्थ्यौँ तर बिजुली अनियमित हुँदा हामीलाई ठुलो नोक्सानी भयो । तारन्तार फोन गर्दा पनि प्राविधिक कारण देखाउँदै बिजुली नदिँदा हामी क्षति भोग्न बाध्य भयौँ ।’

यस्तै गुनासो छ, विराटनगर महानगरपालिका–३ मा किराना पसल सञ्चालन गर्दै आएकी सुनिता कार्कीको । कार्की दूधको बिक्रीसमेत गर्छिन् । बिहान ४ बजेदेखि उनको पसलमा दूध किन–बेच गर्न मानिसहरू आउँछन् । उनका पसलमा दुई वटा फ्रिज छन् । एउटामा दूध र दुग्धजन्य सामग्री रहन्छन् । अर्को फ्रिज गर्मी याममा पेयपर्दाथ चिसो बनाउन प्रयोगमा आउँछ ।

तर झ्याप्प–झ्याप्प बिजुली जाँदा दुवै फ्रिजले राम्ररी काम गर्न पाउँदैनन् । फलस्वरूप कहिलेकाहीँ दूध बिग्रन्छ त कहिले पर्याप्त चिसो नभएका कारण पेय पदार्थ बिक्री हुँदैनन् । ‘बेलाबेलामा गइरहने बिजुलीका कारण नोक्सानी ब्यहोरिरहेकी छु’, उनी भन्छिन्, ‘फोन गरेर कारण जान्न खोज्दा कहिले रिसिभ हुँदैन, कहिले प्राविधिक कारण भनेर फोन राखिदिन्छन् ।’ त्यसबाहेक गर्मीयाम भएका कारण पढ्न बसेका छोरी र बहिनीले सास्ती भोग्नु परिरहेको उनको गुनासो छ ।

विराटनगर महानगरपालिकामा मात्र होइन, नेपाल विद्युत् प्राधिकरणको विराटनगर वितरण केन्द्रले विद्युत् आपूर्ति गर्दै मोरङको बूढीगङ्गा गाउँपालिकामा पनि अघोषित लोडसेडिङको समस्याले आक्रान्त बनाएको छ । बूढीगङ्गा गाउँपालिकाको विराट मेडिकल शिक्षण अस्पतालका सूचना अधिकारी सुनिल देव अनियमित बिजुलीका कारण अस्पतालमा समस्या भएको बताउँछन् ।

पूर्ण रूपमा बिजुली बत्तीमा आश्रित नभए पनि बेलुकी समयमा जाने बत्तीका कारण समस्या बढेको उनको भनाइ छ । ‘बिजुली झ्याप्प–झ्याप्प जाने भएकाले नै हामीले जेनेरेटर राखेका छौँ’, उनले भने, ‘निरन्तर जेनेरेटर चलाउँदा तात्ने समस्या हुन्छ, धेरै खर्चिलो पनि हुन्छ । अस्पतालका उपकरणहरू जेनेरेटरबाट चले पनि बत्तीका लागि बिजुली नै चाहिन्छ । तर झ्याप्प–झ्याप्प गइदिँदा अस्पतालमा ठुलो प्रभाव परेको छ ।’

सोही किसिमको गुनासो बूढीगङ्गास्थित हुलास वायर प्रालिका अध्यक्ष पारस एम गोल्छाको पनि छ । उनी पनि अघोषित लोडसेडिङका कारण आजित छन् । केही प्लान्ट विद्युतमा आश्रित रहेको र केही प्लान्टचाहिँ खर्चिलो भए पनि जेनेरेटरबाट चलाउनुपरेको जनाउँदै उनी भन्छन्, ‘बिजुलीबाट चल्ने प्लान्टमा काम गर्ने मजदुरहरू बत्ती जाँदा कामविहीन भएर बस्नुपर्ने बाध्यता छ । उनीहरू खाली बस्दा हामीलाई दोहोरो घाटा हुन्छ, एकतर्फ आउटपुट राम्रो दिन पाइँदैन । अर्कोतर्फ हामीले मजदुरमाथि त्यतिकै ज्याला खर्च गर्नुपर्छ ।’

यी त प्रतिनिधि पात्र मात्र हुन् । नियमित रूपमा बत्ती नहुँदा सबै वर्गलाई उत्तिकै समस्या परेको छ । विद्युत् प्राधिकरणले मुलुक लोडसेडिङमुक्त रहेको दाबी गरिरहँदा दैनिक ७–८ पटक झ्याप्प–झ्याप्प गइरहने बिजुलीका कारण प्राधिकरणको नारालाई गिज्याइरहेको अनुभव गर्न सकिन्छ । प्राविधिक गडबडी र मर्मत सम्भारको नाम दिएर गरिने अघोषित लोडसेडिङका कार प्रत्यक्ष तथा अप्रत्यक्ष रूपमा मारमा परेका स्थानीयले प्राधिकरणकै कर्मचारीहरूलाई लिएर विभिन्न शङ्का–आशङ्का गर्न थालेका छन् ।

गर्मी यामको सुरुआतसँगै वैकल्पिक ऊर्जाको स्रोतका रूपमा रहेका जेनेरेटर, ब्याट्री, इन्भर्टर तथा सोलरलगायतका उपकरणको बिक्री बढाउन विद्युत् प्राधिकरणसँगकै मिलेमतोमा नियमित विद्युत् कटौती हुने गरेको बत्तीको मारमा परेकाहरू आशङ्का गर्छन् । विद्युत् कटौती हुँदा निजी क्षेत्रले ठुलो नोक्सानी भोग्नु परेको मोरङ व्यापार सङ्घका अध्यक्ष प्रकाश मुन्दडाले बताउँछन् ।

प्राधिकरण वितरण केन्द्रले जानकारी नदिई विद्युत् कटौती गर्दा उद्योगमा भएका कच्चा पदार्थ नष्ट हुने गरेको बताउँदै मुन्दडाको भनाइ छ । औद्योगिक क्षेत्रमा मात्र नभएर, प्रदेश भरिनै कटौतीको समस्या रहेको उल्लेख गर्दै उनले भने, ‘बिना कुनै पूर्व जानकारी घण्टौँसम्म विद्युत् अवरुद्ध हुँदा मिलेमतो छ कि जस्तो लाग्छ ।’

यता, नेपाल प्राधिकरणको विराटनगर वितरण केन्द्रले भने अघोषित लोडसेडिङको गुनासो आइरहँदा विद्युत् आपूर्ति सहज ढङ्गले भइरहेको दाबी गरेको छ । दैनिक विद्युत् कटौती हुने कुरामा सत्यता नरहेको विद्युत् प्राधिकरण वितरण केन्द्र विराटनगरका प्रमुख मिथिलेशकुमार गोहिवारले बुधवार वाट भने समस्या समाधान भएको दाबी गर्छन् ।

गत, असार २१ गतेदेखि ३० गतेसम्म स्तरोन्नति गर्नेक्रममा दैनिक रूपमा बत्ती गए पनि ६ गतेदेखि पूर्ण रूपमा समस्या समाधान भएको गोहिवरको भनाइ छ । ‘१० दिन जति मर्मत–सम्भारका कारण बत्ती गइरहँदा मानिसहरूले लोडसेडिङ नै भयो कि भन्ने आशङ्का गरे’, उनले स्पष्टोक्ति दिँदै भने, ‘अब समस्याको समाधान भइसकेको छ । कहिलेकाहीँ एक–दुई घण्टा जान सक्छ । यो सामान्य कुरा हो ।’ ३३/११ केभी टङ्की सब–स्टेसनमा नयाँ ब्रेकर जडान कार्य सम्पन्न भइसकेका कारण अब ग्राहक वर्गले समस्या झेल्नु नपर्ने उनको भनाइ छ ।

नेपाल विद्युत् प्राधिकरणको विराटनगर वितरण केन्द्रले विराटनगरका साथै जहदा, कटहरी, ग्रामथान र बूढीगङ्गा गाउँपालिकामा समेत ९५ मेगावाट विद्युत् आपूर्ति गर्दै आएको छ । केन्द्रले रानी, टङ्कीसिनवारी, बाँसबारी तथा कटहरी सब–स्टेसनमार्फत मोरङका ५ स्थानीय तहहरूलाई विद्युत् आपूर्ति गर्दै आएको छ ।